۹۳/۱۲/۲۷

صوت | نظام اخلاق و تربیت دینی

رفتن به آخرین صوت بارگزاری شده

شناسنامه

• مکان: قم، حرم حضرت معصومه(س)
• زمان: جلسات هفتگی - سال93
• تعداد: 15 جلسه
• موضوع سخنرانی: نظام اخلاق و تربیت دینی
• گزارش تصویری: اینجا

معرفی بحث:

تلقی کلّی ما از دین، در نحوه دینداری ما بسیار تأثیرگذار است. ما چه برداشتی از مجموعه دستورات الهی داریم؟ آیا آن را مجموعه‌ای پراکنده از دستورالعمل‌های گوناگون یا منسجم و هدفمند می‌دانیم؟ این مجموعه محور واحدی دارد یا خیر؟ این تلقی کلّی از دین که یکی از نیازهای مبرم امروز جامعه است، هم برای متدینین ضروری است و هم برای غیر متدینین. متدینین با تصحیح تلقی کلّی خود از دین، صحیح‌تر دینداری می‌کنند و غیر متدینین با برداشت صحیح از کلّیت دین، دچار سوء تفاهم نسبت به دین نخواهند شد. در کنار چنین ضرورتی برای تصحیح تلقی کلّی از دین، دغدغه‌های دیگری نیز در مورد میزان دینداری و معنویت جامعه وجود دارد که علی‌رغم وجود ایمان و آگاهی کافی در اقشار مختلف است. به نظر می‌رسد ریشه و علت خوب دینداری نکردن را باید در جای دیگری جستجو کرد. این دغدغه‌ها برخی از انگیزه‌ها و مقدمات لازم را به دست داده تا استاد پناهیان سلسله جلساتی را با عنوان نظام اخلاق و تربیت دینی در کنار مضجع نورانی کریمه اهل بیت(ع)، حضرت معصومه(س) داشته باشند.

فهرست:

جلسه 1(1393/06/18): ضرورت درک و شناخت نظام دین

• هماهنگی عجیب اجزاء آیات قرآن

• هماهنگی در قرآن، یکی از معجزات الهی

  • عدم اختلاف در آیات قرآن، مظهر قدرت لایزال الهی

  • تحلیل درست قرآن در گرو فهم انسجام قرآن است

  • قرآن، شبکه‌ای منظم و منجسم

• ارتباط منطقی دستورات دین با یکدیگر

• ضرورت توجه به نظام مهندسی دین

• تعدد سجایای اخلاقی و رذایل نفسانی

• اهمیت درک نسبت‌ها در میان دستورات و توصیه‌های دین

• ابعاد و شکل کلّی نظام اخلاق

• دین، مجموعه‌ای منظم و هدفمند

• آسیب‌های عدم نگاه نظام‌مند به دین

• مشکلات ناشی از عدم شناخت نظام اخلاق

• روضه امام حسین(ع)

جلسه 2(1393/06/25): آثار درک و شناخت نظام دین

• انسان موجودی با اجزاء منظم

• مشکلات ناشی از عدم شناخت نظام دین

  • گوهر دین را نمی‌توان به احکام، عقاید و اخلاق تقسیم کرد

  • برای اشراف کامل به دین، نزد چه نوع عالِمی باید رفت؟

  • سکولاریسم، یکی از نتایج عدم احاطه به کلّ دین

  • چگونه وحدت و یکپارچگی اجزاء را در تعریف دین لحاظ کنیم؟

  • ضعف جامعه در داشتن تلقی کلان، جامع و دقیق از دین

• آثار درک نظام‌مند بودن دین

  • کسب انگیزه برای رشد بیشتر

  • متقاعد شدن برای پرهیز از گناه

  • پیدا کردن راه زندگی و بندگی

  • کاهش اشتباه

  • کمک به دیگران برای طی این راه   

  • درک اولویت‌ها

• آشنایی با هدف اصلی خلقت

  • ملاقات خدا، هدف اصلی خلقت

  • ما در این دنیا یک کار بیشتر نداریم

  • راه واحد، لازمه همّ واحد

• نتایج غیر نظام‌مند دانستن دین

  • نمی‌توان تکلیف اصلی را در هر لحظه تشخیص داد

  • پرداختن به کارهای مختلف

  • بی‌دینی کردن

  • بد دینداری کردن

• روضه شب عاشورا

جلسه 3(1393/07/01): آسیب‌های نظام‌مند ندیدن دین

• ما در چه زمانه‌ای زندگی می‌کنیم؟

• پذیرفته شدن مقدمات دینداری در عصر حاضر

• ایمان صرف، محبت و آگاهی به تنهایی نجات‌بخش نیستند

  • واقعه عاشورا، بزرگترین حادثه بشریت علیه ولیّ خدا

  • محبت مردم کوفه به امام حسین(ع)، نجاتشان نداد

• عامل اصلی نجات در امتحانات سهمگین چیست؟

•  توجه به دو ویژگی هنگام مواجهه با دین

  • 1- دین را یک شبکه نظام‌مند ببینیم

  • 2- برای شبکه نظام‌مند دین یک محور واحد پیدا کنیم 

• آسیب‌های نظام‌مند ندیدن دین

  • 1- انجام عمل صالح بی‌جا

  • 2- باقی ماندن اسمی از دین

  • 3- انجام کار بدون اولویت

  • 4- نابه جا دینداری کردن

  • 5- زمینه‌سازی برای بی‌دینی‌های خلاف انتظار

  • 6- جا به جا دینداری کردن

  • 7- دچار بدعت شدن در دین

• ذکر توسل به امام جواد(ع)

جلسه 4(1393/07/08): چیستی و چرایی دین در رابطه انسان با خدا

• ضرورت‌های زمانی برای نگاه جامع، مانع و دقیق به دین

• چیستی‌ و چرایی دین، مقدمه نگاه جامع به دین

• آیا دین از ما خواسته مشخصی دارد؟

• ما چه نیازی به دین داریم؟

• سه منظر اصلی برای درک نیاز ما به دین

  • منظر اول: اگر انسان باشد و خدا، چه نیازی به دین هست؟

  • منظر دوم: اگر انسان باشد و خودش، چه نیازی به دین دارد؟

  • منظرسوم: اگر انسان باشد و دنیا، برای اداره زندگی چه نیازی به دین دارد؟

• منظر اول: نیاز به دین، در رابطه انسان با خدا

  • خداگرایی فطری، راهی برای تعریف درست از دین

  • خدا اساساً ما را برای خودش آفریده است

  • رشد، مقدمه‌ای برای اینکه بیشتر با خدا باشیم

  • انسان، فقط خدا را می‌خواهد

  • دنیا، محل کسب ظرفیت برای ملاقات خدا

  • ضرورت سعه وجودی برای ملاقات خدا

  • چگونه می‌توان سعه وجودی برای ملاقات خدا پیدا کرد؟

• دین، برنامه‌ای برای پیدا کردن سعه وجودی

  • همه در دنیا رنج و سختی می‌کشند

  • آیه قرآن در مورد سختی کشیدن برای ملاقات خدا

  • دین، برنامه لیاقت پیدا کردن برای ملاقات خدا

• روضه حضرت عباس(ع) و اسارت امام باقر(ع)

جلسه 5(1393/07/15): چیستی و چرایی دین در رابطه انسان با خودش

• مروری بر مباحث گذشته

  • تأثیر تلقی کلّی ما از دین در نحوه دینداری

  • آثار تلقی صحیح از دین برای متدینین و غیر متدینین

  • خداگرایی فطری، راهی برای درک چیستی دین

  • نیاز به دینداری از ناحیه خداگرایی فطری

  • دین، برنامه سختی کشیدن برای کسب ظرفیت ملاقات با خدا

  • اهمیت توجه به لقاءالله برای اصلاح فردی و اجتماعی

• منظر دوم: اگر انسان باشد و خودش، چه نیازی به دین دارد؟

  • ضرورت به خودشکوفایی رسیدن

  • انسان، تنها موجودی که گرایش‌های خوب و دارد

  • تفاوت انسان با حیوان و فرشته

  •  میل به خوبی‌ها و میل به بدی‌ها در وجود انسان

  • دین، برنامه‌ای برای مدیریت صحیح انواع گرایش‌ها

  • ساماندهی گرایش‌ها با عمل به دستورات دین

  • رشد، تکامل و لذت بیشتر انسان با مدیریت گرایش‌ها

  • کاهش لذت‌ها در اثر پرداختن به گرایش‌های دانی

  • تشکر از خدا از بنده‌ای که شیرین‌تر و با لذت بیشتر زندگی می‌کند

• روضه اصحاب امام حسین(ع)

جلسه6 (1393/07/22): ضرورت دین برای زندگی در دنیا

• مروری بر دلایل نیاز انسان به دین

• 1- به دلیل رابطه انسان با خدا

  • ملاقات با خدا، مهمترین هدف زندگی

  • سیر اسان به سوی خدا، سیری بر خلاف دوست‌داشتنی‌ها

  • حرکت بر خلاف دوست‌داشتنی‌ها با سختی همراه است

  • دین، برنامه‌ای برای کسب ظرفیت برای ملاقات با خدا 

• 2-  به دلیل نیاز به خودشکوفایی در رابطه انسان با خودش

  • استعدادهای پنهان انسان چگونه شکوفا می‌شود؟ 

  • وظیفه آموزش و پرورش در شکوفا کردن همه استعدادهای انسان

  • ترک دوست‌داشتنی‌ها، مقدمه پرورش استعدادها

  • دین، برنامه‌ای برای کشف و پرورش استعدادها

• 3- ضرورت دین برای زندگی در دنیا

  • دنیا، جایی مانند میدان مین

  • عبور از میدان مین، نقشه می‌خواهد

  • زجر و سختی، لازمه زندگی در دنیا

  • زجر خوب و زجر بد در دنیا

  • دین، برنامه برای به زیستن در دنیا

  • با دینداری، زجر کشیدن مفیدتر می‌شود

  • دین، مانع آثار منفی زجر کشیدن است

  • دین انسان را از کنار رنج‌ها به سلامت عبور می‌دهد

• مروری بر اهمیت عید غدیر

جلسه 7(1393/07/29): محور برنامه دینی چیست؟

• خلاصه‌ای از مباحث گذشته

• انسان به همه دوست‌داشتنی‌ها نمی‌رسد

• همه رنج می‌برند

• چگونگی کمک دین در مورد رنج

• آشنایی با محور برنامه دینی

• برنامه دین، حذف رنج‌ها نیست

• دوست‌داشتنی‌هایی برای دست برداشتن

• دوری از هوای نفس، محور دستورات و  برنامه‌های دینی     

• معنای لغوی هوی

• مراحل هوای نفس

  • 1- گناه

  • 2- دوست داشتنی‌های مباح

  • 3- دوست داشتنی‌های خوب

جلسه 8(1393/10/16): خوب بودن، رسیدن به جایی نیست

• بررسی شاخص و معنای خوب بودن

• خوب بودن، رسیدن به چند شاخص رفتاری خاص نیست

• خوب بودن و بد بودن، دو امر فرآیندی

• وظیفه ما، تلاش مداوم و همیشگی

• به جایی رسیدن و متوقف شدن، مفهومی غلط

• نقدی بر معنای خوب بودن در علم اخلاق

• فرآیند همیشگی خوب شدن

• عُجب و غرور، نقطه توقف در فرآیند خوب شدن

• دو بعد مختلف در حرکت مستمر

• اشاره به روضه حضرت زهرا(س) و روضه کودکان امام حسین(ع)

جلسه 9(1393/10/23): نظام‌مندی دستورات دینی

• ضرورت نظام‌مندی در مجموعه دستورات دینی

• آیا اخلاق، تربیت و عبادت از هم جدا هستند؟

• میزان درگیری با هوای نفس؛ معیار خوب بودن

• انگیزه خوش‌اخلاقی افراد، اهمیت دارد

• ضرورت دقت ویژه در انگیزه‌های خوب بودن

• اخلاق اسلامی یعنی با تقوا بودن

• اخلاق، اصالت تقوا را ندارد

• ظرفیت تقوا برای پوشش دادن به تمام مراتب دین

• نقدی بر روایت انّی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق

• سیره انبیاء الهی در مورد تلاوت، تزکیه و تعلیم

• همراهی و تفکیک‌ناپذیری سیاست از دین

•  نقش قدرت و حاکمیت در تربیت جامعه

• تشکیل حکومت و آغاز تزکیه

• نظام دین ما چگونه است؟

• روضه امام حسین(ع)

جلسه 10(1393/10/30): مخالفت با هوای نفس، محور و اصل دین

• هدف این جلسات؛ تبیین چارچوب تربیت دینی

• برخی از نتایج شناخت چارچوب تربیت دینی

• مرور برخی از روایات در مورد نظام و محور دین

• معنای نظام‌مند بودن

• معنای لغوی و اصطلاحی هوی

• مخالفت با هوای نفس در اولین و آخرین مراتب عرفانی

• گستردگی و شمول هوای نفس

• ضرورت مخالفت با نفس در سراسر زندگی

•  مخالفت با هوای نفس در زندگی پیامبران الهی

• عبودیت بدون مخالفت با هوای نفس معنا ندارد

• مبارزه با نفس در حوزه علایق خوب

• روضه حضرت زهرا(س)

جلسه 11(1393/11/07): محوریت مبارزه با هوای نفس در تعریف انسان

• نقش محوری تمایل‌ها در تعریف ماهیت انسان

• شرایط مفیدبودن مفاهیمی مانند عقل، آگاهی، اراده و انتخاب

• تمایل‌های متعارض در وجود انسان

• تضاد، تزاحم و تعارض بین تمایل‌های انسان

• تعریف زندگی انسان در درگیری‌ بین تمایلات

• نقش گرایش‌های انسان در به کار گرفتن عقل، اراده و انتخاب

• فرشته، موجودی با گرایش‌های خوب

• حیوان و گرایش‌های سطح پایین

• انسان، موجودی با گرایش‌های مختلف

• زندگی، محل رسیدن به تمایلات نیست

• آشنایی با واقعیت‌های زندگی در نامه حضرت علی(ع)

• رنج مخالفت با تمایلات

• تعریف دیگری از زندگی؛ زندگی یعنی مدیریت رنج

• استفاده از مفهوم رنج برای تربیت صحیح فرزندان

• ضرورت توجه به مخالف با دل‌بخواهی‌ها در روش‌های تربیتی

• ضرورت تبعیض در روش تربیتی صحیح

• مخالفت با نفس، محور وجودی انسان

• روضه حضرت علی اکبر(ع)

جلسه 12(1393/11/14): مبارزه با هوای نفس؛ تنها تکلیف ما

• خوب شدن، پیچیدگی و ابهام ندارد

•  راه سعادت، پیچیده نیست

• سادگی و سهولت خداپرستی

• تلقی پیچیده بودن راه، مانع رشد و کمال

• وظیفه ما از نقطه صفر تا آخرین درجات چیست؟

• وجه تمایز انسان با سایر موجودات

• هوای نفس و تغییری که در وسوسه‌ها می‌دهد

• هوای نفس و پیشنهادهای کمتر

• عقل و پیشنهادهای برتر

• تقوا: مبارزه با نفس طبق دستور خدا

• کسب معرفت با مبارزه با هوای نفس

• کسب عزت نفس در مبارزه با هوای نفس

• افزایش کمک خدا با افزایش میزان مبارزه با هوای نفس

• مبارزه با هوای نفس؛ تنها تکلیف ما

جلسه 13(1393/11/21): معنای مبارزه با هوای نفس در عرضه سیاست و انقلاب

• خلاصه‌ای از مباحث گذشته

•  تعریف زندگی؛ مدیریت تمایلات

• تعریف انسان؛ موجودی دارای تمایلات متنوع و ناچار از مدیریت تمایلات

• دین؛ برنامه مدیریت تمایلات

• خوب زندگی کردن، جایزه هم دارد

• مبارزه با هوای نفس در حوزه انقلاب و سیاست

  • کسی که زیر بار هوای نفس خودش نرفته، زیر بار هوای نفس دیگران هم نمی‌رود

• اجتناب از طاغوت؛ مخالفت با هوای نفس هواپرستان

• مخالفت با هوای نفس، عامل اقتدار سیاسی

• تضعیف آمریکا و تقویت جمهوری اسلامی در 30 سال اخیر

• فرآیند برده و بنده طواغیت شدن

• اوج سیاست‌ورزی دینی به مباحث دقیق مبارزه با هوا می‌رسد

• نگرانی‌های امام(ره) در مورد لیبرال‌ها

جلسه 14(1393/11/28): نسبت مدیریت تمایلات با سیاست

• خلاصه‌ای از مباحث گذشته

• جدا نبودن تعریف انسان، زندگی و دین از یکدیگر

• نقدی بر روش آموزش دین در نظام آموزشی کشور

• انسان، موجودی برای تولید ارزش افزوده

• نقش مدیریت گرایش‌ها بر تولید ارزش افزوده

• تلقی ما از انسان، دین و زندگی چه ارتباطی با سیاست دارد؟

• برخی از دلایل سیاسی بودن دین

• نسبت مدیریت تمایلات با سیاست

  • اجتماعی بودن دین

  • روش پیامبر اکرم(ص)

  • پیمان عقبه دوم و تعیین سرپرست برای مردم مدینه

  • نقش مدیریت تمایلات توسط مردم بر مدیریت تمایلات توسط مدیران

  • جامعه‌ای که از هوای نفس خود تبعیت کند، از هوای نفس زورگویان هم تبعیت می‌کند

  • ترویج فساد، مقدمه بردگی صهیونیست‌ها

  • اگر جامعه‌ای هواپرست شد، هواپرستان رییس جامعه می‌شوند

  • روایاتی در مورد هواپرستی مدیران و ضرورت پرهیز از آن

جلسه 15(1393/12/19): پاسخ به سؤالاتی در مورد مبارزه با هوای نفس

• مروری بر مباحث گذشته

•  سؤالات و شبهاتی در مورد مبارزه با هوای نفس

  • 1- مبارزه با هوای نفس، جذاب نیست

  • 2- آیا در اثر مبارزه با هوای نفس، فردی عقده‌ای نخواهیم شد؟

  • 3- آیا کسانی که مبارزه با هوای نمی‌کنند، راحت‌تر نیستند؟

  • 4- چرا باید بر خلاف طبیعت خودمان رفتار کنیم؟

• روایتی در باب اهمیت و محوریت مبارزه با هوای نفس

• تعابیر عجیب در مورد ورع

• ورع تعبیری دیگر برای مبارزه با هوای نفس

• ورع، ابواب عبادت را باز می‌کند

• ورع، انسان را به عبادتی شیرین می‌رساند

• مبارزه با نفس، عامل شیرین شدن عبادت

• مبارزه با هوای نفس، یعنی موافقت با دوست‌داشتنی‌ها

• برای مبارزه با علایق بد، باید از علایق خوب استفاده کرد

• لذت علایق پست، زودتر فهمیده می‌شود ولی کم عمق‌ است

• لذت علایق خوب دیرتر فهمیده می‌شود ولی عمیق است

• ماندگاری بیشتر لذت در علایق خوب

• لذت عمیق و ماندگار، عاملی دوری از عقده‌ای شدن

• مبارزه با هوای نفس، عامل نشاط بیشتر

• انسان، واقعاً چه چیزهایی را دوست دارد؟

• مبارزه با هوای نفس، عامل رسیدن به دوست‌داشتنی‌های واقعی

• مثال‌هایی از دوست‌داشتنی‌های انسان: حیا و حجاب

• شیرینی پاسخ دادن به علایق معنوی

• روضه حضرت زهرا(س)